علت زانو درد هنگام نشستن و برخاستن؛ چرا زانو درد را در این موقعیت بیشتر حس می‌کنیم؟
آیا شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که با کوچک‌ترین تلاشی برای بلند شدن از صندلی، زانوهایتان درد میگیرند؟ این درد آزاردهنده که در هنگام نشستن و برخاستن تشدید می‌شود، میتواند فعالیت‌های روزمره‌تان را مختل کرده و کیفیت زندگی‌تان را تحت تاثیر قرار دهد. اما چرا این اتفاق می‌افتد؟ چه عواملی باعث میشوند تا زانوهایمان در این موقعیت‌ها بیش از پیش درد بگیرند؟
در این مقاله از مجله طبی، قصد داریم به اعماق این مسئله نفوذ کنیم که علت درد زانو هنگام نشستن و برخاستن چیست و با زبانی ساده، دلایل اصلی بروز این نوع زانو درد را بررسی کنیم. با ما همراه باشید تا با هم به دنبال پاسخ این سوال مهم بگردیم.
چرا زانو درد هنگام نشستن و برخاستن را بیشتر احساس می‌شود؟
زانو یکی از پیچیده‌ترین مفاصل بدن است که برای حرکت و تحمل وزن، فشار زیادی را متحمل می‌شود. هنگام نشستن و برخاستن، زاویه زانو تغییر کرده و فشار زیادی به ساختارهای مختلف زانو از جمله غضروف، لیگامان‌ها، تاندون‌ها و استخوان‌ها وارد می‌شود. این تغییر زاویه و فشار ناگهانی میتواند علت اصلی درد زانو باشد. اما سؤال اصلی اینجاست: چه عواملی باعث میشوند این فشارها به درد تبدیل شوند؟
علت‌های اصلی زانو درد هنگام نشستن و برخاستن
برای درک بهتر اینکه چرا زانوها در این وضعیت درد میگیرند، باید به علت‌های اصلی این درد نگاهی دقیق‌تر داشته باشیم. در ادامه به برخی از شایع‌ترین علت زانو درد هنگام نشستن و برخاستن می‌پردازیم.
۱. آرتروز؛ شایع‌ترین علت درد زانو هنگام نشستن و برخاستن
آرتروز (استئوآرتریت) یکی از شایع‌ترین علت‌های زانو درد است. این بیماری با تخریب غضروف مفصلی همراه است که باعث می‌شود استخوان‌ها به هم ساییده شوند و درد و التهاب ایجاد شود. به نقل از دانشکده پزشکی هاروارد، سفتی و درد زانو پس از یک دوره بی‌حرکتی، میتواند نشانه‌ای از ابتلا به آرتروز باشد. بیماران مبتلا به آرتروز معمولاً درد بیشتری هنگام تغییر وضعیت از نشسته به ایستاده احساس می‌کنند. این بیماری همچنین علت صدا دادن زانو است و باعث کاهش دامنه حرکتی زانو و سخت شدن حرکت مفصل می‌شود.
۲. کندرومالاسی پاتلا؛ علت درد زانو هنگام خم شدن
کندرومالاسی پاتلا (نرمی غضروف کشکک)، وضعیتی است که در آن غضروف زیر کشکک زانو دچار نرمی و تخریب می‌شود. این وضعیت معمولاً در افراد جوان و ورزشکاران رایج است و میتواند منجر به درد شدید هنگام نشستن، برخاستن یا حتی بالا رفتن از پله‌ها شود. در این شرایط، فشار بر روی کشکک زانو و غضروف زیر آن باعث تحریک و التهاب می‌شود.
۳. تاندونیت پاتلا؛ از اصلی‌ترین علت‌های زانو درد هنگام نشستن و برخاستن
تاندونیت پاتلا یا التهاب تاندون کشکک، یکی دیگر از علل شایع زانو درد است. این وضعیت به‌ویژه در افرادی که فعالیت‌های بدنی زیادی انجام می‌دهند یا به‌طور مکرر زانوهای خود را خم و راست می‌کنند، مشاهده می‌شود. تاندون پاتلا نقش مهمی در حرکت زانو دارد و زمانی که ملتهب شود، درد هنگام نشستن و برخاستن شدیدتر می‌شود.
۴. سندروم درد پاتلوفمورال؛ شایع‌ترین علت درد هنگام چهار زانو نشستن در جوانان
این سندروم یکی از شایع‌ترین علت درد زانو در جوانی به ویژه در ورزشکاران است. نتایج یک مطالعه در سال 2016 نشان داد حدود 50 درصد از افرادی که دچار سندرم درد پاتلو-فمورال (PFP) هستند، هنگام نشستن طولانی مدت با زانوهای خمیده دچار مشکل میشوند. افراد مبتلا به PFP، که به عنوان “زانوی دونده” نیز شناخته می‌شود، معمولاً هنگام چمباتمه زدن و بالا و پایین رفتن از پله‌ها نیز احساس ناراحتی در زانو می‌کنند. در این سندروم، درد معمولاً در قسمت جلویی زانو حس می‌شود و اغلب هنگام نشستن طولانی‌مدت یا برخاستن از حالت نشسته تشدید می‌شود. این درد به دلیل عدم تعادل در عضلات اطراف زانو و فشار بیش‌ازحد به کشکک زانو ایجاد می‌شود.
۵. کیست بیکر؛ از علت‌های زانو درد هنگام نشستن و برخاستن
کیست بیکر یا کیست پشت زانو، یک توده پر از مایع است که در پشت مفصل زانو تشکیل می‌شود. این کیست به دلیل تجمع بیش‌ازحد مایع در مفصل زانو به وجود می‌آید که به پشت کپسول مفصلی فشار می‌آورد و باعث ایجاد کیست در ناحیه پشت زانو (ناحیه پاپلیتال) می‌شود.
کیست بیکر اغلب با درد و تورم همراه است و این درد به‌ویژه در هنگام فعالیت بدنی یا تغییر وضعیت از نشسته به ایستاده بیشتر حس می‌شود. علائم این کیست ممکن است شبیه به لخته‌های خونی در وریدهای عمقی (ترومبوز ورید عمقی) باشد، بنابراین ارزیابی دقیق توسط پزشک ضروری است.
۶. سندرم باند ایلیوتیبیال؛ علت نتوانستن چهار زانو نشستن
سندرم باند ایلیوتیبیال یکی از مشکلات شایع در میان دوندگان و دوچرخه‌سواران است. این باند یک نوار فیبری ضخیم است که از ناحیه ران تا پایین زانو امتداد دارد. در این وضعیت، باند ایلیوتیبیال به دلیل اصطکاک زیاد بر روی قسمت بیرونی زانو، ملتهب شده و دردناک می‌شود.
درد ناشی از این سندروم به‌طور معمول در قسمت بیرونی زانو احساس می‌شود و ممکن است تا ناحیه ران و لگن گسترش یابد. این درد در ابتدا فقط هنگام فعالیت‌های ورزشی احساس می‌شود، اما اگر درمان نشود، ممکن است به درد دائمی و شدیدتر تبدیل شود.
چرا این آسیب‌ها باعث درد بیشتر در هنگام نشستن و برخاستن میشوند؟
حالا که به علت‌های مختلف زانو درد هنگام نشستن و برخاستن اشاره کردیم، وقت آن است که بررسی کنیم چرا این وضعیت‌ها باعث افزایش درد میشوند. علل زانو درد هنگام نشستن و برخاستن بسیار متنوع‌اند و می‌توانند به مشکلات مختلفی مانند آرتروز، کندرومالاسی پاتلا، تاندونیت، کیست بیکر یا سندروم باند ایلیوتیبیال مرتبط باشند. هر یک از این شرایط به شیوه‌ای متفاوت باعث درد و ناراحتی در زانو می‌شود، اما همگی به نوعی با استفاده نادرست یا فشار بیش‌ازحد به مفصل زانو مرتبط هستند.
۱. فشار مضاعف بر مفصل زانو؛ علت درد زانو هنگام خم شدن
زمانی که شما نشسته‌اید، زاویه زانو به گونه‌ای است که عضلات و مفاصل در حالت نیمه‌خمیده قرار میگیرند. این زاویه فشار زیادی به قسمت جلویی زانو، به‌ویژه غضروف‌ها و تاندون‌ها، وارد می‌کند. به‌خصوص اگر فرد در وضعیت نادرست بنشیند (مانند خم کردن زانوها یا نشستن طولانی مدت)، فشار مضاعف به زانو وارد شده و درد تشدید می‌شود.
۲. کشش سریع و غیرطبیعی عضلات؛ علت درد زانو هنگام صاف شدن برای برخاستن
هنگام برخاستن، عضلات زانو به‌طور ناگهانی از حالت استراحت به حالت فعال درمی‌آیند. اگر عضلات ضعیف یا سفت باشند، این کشش ناگهانی میتواند به التهاب یا آسیب عضلات و تاندون‌ها منجر شود. این وضعیت در افرادی که فعالیت بدنی کمتری دارند یا عضلات زانوی ضعیف‌تری دارند، بیشتر مشاهده می‌شود.
چه عواملی باعث افزایش خطر زانو درد هنگام نشستن و برخاستن میشوند؟
عوامل متعددی وجود دارند که می‌توانند خطر زانو درد را در هنگام نشستن و برخاستن افزایش دهند. شناخت این عوامل به شما کمک می‌کند تا از بروز درد جلوگیری کرده و راهکارهای موثرتری برای کاهش آن بیابید.
- 1. وزن بدن: اضافه وزن فشار زیادی به مفاصل زانو وارد می‌کند و این فشار میتواند هنگام تغییر وضعیت از نشسته به ایستاده بیشتر شود.
- سبک زندگی کم‌تحرک: نشستن طولانی‌مدت و عدم فعالیت بدنی باعث ضعف عضلات زانو و کاهش انعطافپذیری مفصل می‌شود.
- سن: با افزایش سن، غضروف‌های زانو تحلیل می‌روند و احتمال بروز مشکلاتی همچون آرتروز افزایش می‌یابد.
- ورزش‌های پرفشار: فعالیت‌های بدنی شدید که نیاز به خم و راست کردن مکرر زانو دارند (مانند دویدن یا ورزش‌های پرفشار)، می‌توانند خطر آسیب به زانو را افزایش دهند.
راهکارهای موثر برای درمان و پیشگیری از زانو درد هنگام نشستن و برخاستن
زانو درد هنگام نشستن و برخاستن، اگرچه ناخوشایند است، اما خوشبختانه راهکارهای متعددی برای کاهش و مدیریت آن وجود دارد. در این بخش به بررسی درمانهای مختلف، از روشهای خانگی تا درمانهای تخصصی، می‌پردازیم. همچنین نکاتی را برای پیشگیری از زانو درد ارائه می‌دهیم تا بتوانید از بروز آن جلوگیری کرده و یا شدت درد را کاهش دهید.
درمانهای خانگی برای زانو درد هنگام نشستن و برخاستن
اگرچه در موارد شدید نیاز به مراجعه به پزشک است، اما در بسیاری از موارد زانو درد میتواند با چندین راهکار خانگی کاهش یابد. این روش‌ها نه‌تنها کمک می‌کنند درد کمتر شود، بلکه به بهبود عملکرد زانو نیز کمک می‌کنند.
۱. استراحت و اجتناب از فشار زیاد به زانو
اولین قدم برای کاهش درد زانو، استراحت دادن به آن است. اگر زانوی شما به دلیل فشار زیاد آسیب دیده است، مهم است که مدتی به آن استراحت بدهید و از انجام فعالیت‌هایی که باعث تشدید درد میشوند، پرهیز کنید.
۲. استفاده از یخ بر روی زانو
یکی از بهترین روشهای درمان زانو درد فوری، استفاده از کمپرس یخ است. یخ میتواند تورم و درد را کاهش دهد و به بهبود زانو کمک کند. برای بهترین نتیجه، هر بار ۱۵ تا ۲۰ دقیقه یخ را روی زانو قرار دهید و این کار را چند بار در روز تکرار کنید.
۳. بالا بردن پا
بالا بردن زانو و نگه‌داشتن آن در سطحی بالاتر از قلب میتواند به کاهش تورم کمک کند. این روش به ویژه پس از فعالیت‌های بدنی یا پس از نشستن طولانی مدت مؤثر است.
۴. استفاده از باندهای فشاری
باندهای فشاری یا باندهای کشی می‌توانند به حمایت از زانو کمک کرده و فشار را از روی آن بردارند. همچنین این باندها تورم را کاهش داده و به شما کمک می‌کنند درد کمتری احساس کنید.
5. استفاده از زانوبند طبی
استفاده از زانوبند طبی میتواند به‌عنوان یک روش مؤثر در درمان خانگی علت زانو درد هنگام نشستن و برخاستن به شمار آید. زانوبند زاپیامکس یکی از نمونه‌های پیشرفته این نوع زانوبند است که با استفاده از تکنولوژی UIC، به تسکین درد، تورم و التهاب زانو کمک می‌کند.
خرید زانوبند زاپیامکس میتواند گزینه‌ای مناسب برای افرادی باشد که به دنبال راهکاری مؤثر برای کنترل درد زانو هستند.
5. درمان زانو درد با نمک
درمان زانو درد با نمک یکی از روشهای خانگی مؤثر و قدیمی است. نمک به‌ویژه نمک اپسوم (نمک دریا) دارای خواص ضدالتهابی و تسکین‌دهنده است. با افزودن دو تا سه فنجان نمک اپسوم به یک تشت آب گرم و غوطه‌ور کردن زانوها به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه، می‌توانید اثرات تسکین‌دهنده آن را تجربه کنید. همچنین، استفاده موضعی از محلول نمکی بر روی زانو نیز به آرامش و کاهش التهاب کمک می‌کند. باید اشاره کنیم که از نمک در مرهم‌های و داروهای گیاهی مختلفی استفاده می‌شود. به عنوان مثال درمان زانو درد با نمک تخم مرغ یکی از بهترین مرهم‌ها برای تسکین دردهای استخوانی، عضلانی و مفصلی است.
ورزش‌ها و حرکات اصلاحی برای کاهش زانو درد هنگام نشستن و برخاستن
تقویت عضلات اطراف زانو و افزایش انعطافپذیری این ناحیه، میتواند به کاهش درد کمک کند. برخی از ورزش‌ها و حرکات اصلاحی که به بهبود وضعیت زانو کمک می‌کنند عبارتند از:
۱. حرکات کششی عضلات چهارسر ران
عضلات چهارسر ران که در جلوی ران قرار دارند، نقش مهمی در حمایت از زانو ایفا می‌کنند. کشش منظم این عضلات میتواند به کاهش فشار روی زانو و در نتیجه کاهش درد کمک کند.
۲. تمرینات تقویتی همسترینگ
همسترینگ‌ها، که در پشت ران قرار دارند، نیز باید تقویت شوند. تمرینات کششی و تقویتی برای این عضلات میتواند به بهبود تعادل عضلانی در اطراف زانو کمک کرده و درد را کاهش دهد.
۳. تمرینات تقویتی عضلات ساق پا
عضلات ساق پا نیز نقش حمایتی مهمی برای زانو دارند. تقویت این عضلات با تمریناتی مانند بلند کردن پا و تمرینات وزنه‌برداری سبک میتواند فشار روی زانو را کاهش دهد.
۴. تمرینات تعادل و پایداری
تمرینات تعادلی می‌توانند به بهبود کنترل حرکت زانو و کاهش خطر آسیب کمک کنند. تمریناتی مانند ایستادن روی یک پا یا استفاده از توپ تعادل میتواند عضلات عمقی زانو را تقویت کند.
روشهای پزشکی برای درمان زانو درد هنگام نشستن و برخاستن
اگر درد زانو به مرحله‌ای رسیده که روشهای خانگی و ورزش‌ها کمکی نمی‌کنند، ممکن است نیاز به مداخلات پزشکی داشته باشید. پزشک میتواند بر اساس علت زانو درد، درمانهای مختلفی را پیشنهاد کند.
۱. تزریق‌های استروئیدی به زانو
در مواردی که التهاب شدید است، پزشک ممکن است تزریق‌های استروئیدی را به عنوان یک گزینه درمانی پیشنهاد کند. این تزریق‌ها به کاهش التهاب و درد کمک کرده و معمولاً به صورت موقت تسکین‌دهنده هستند.
۲. فیزیوتراپی زانو
فیزیوتراپی یک روش مؤثر برای درمان زانو درد است. در این روش، متخصص فیزیوتراپی با استفاده از تمرینات تقویتی، ماساژ و درمانهای خاص به بهبود عملکرد زانو کمک می‌کند. همچنین فیزیوتراپی میتواند به بهبود تعادل عضلانی و کاهش فشار روی مفصل زانو کمک کند.
۳. تزریق ژل یا هیالورونیک اسید به زانو
این نوع تزریق‌ها به افزایش روانی مفصل و کاهش اصطکاک بین غضروف‌ها کمک می‌کند. تزریق ژل به زانو میتواند در افرادی که دچار آرتروز هستند یا مفاصل زانو خشک و سفت شده‌اند، مؤثر باشد.
۴. جراحی زانو
در صورتی که درمانهای غیرجراحی نتیجه‌بخش نباشند و مشکل زانو بسیار جدی باشد، ممکن است نیاز به جراحی وجود داشته باشد. جراحی‌های مختلفی برای درمان زانو درد وجود دارد که بسته به نوع آسیب، پزشک بهترین روش را پیشنهاد می‌دهد. از جمله جراحی‌های رایج می‌توان به آرتروسکوپی زانو، تعویض مفصل زانو و بازسازی لیگامان‌ها اشاره کرد.
آیا مبلمان و نحوه نشستن نیز میتواند علت زانو درد هنگام نشستن و برخاستن باشد؟
طراحی ارگونومیک مبلمان، به‌ویژه صندلی‌ای که روی آن می‌نشینید، میتواند به طور قابل توجهی بر درد زانو تأثیر بگذارد. اگر ساعات طولانی را در دفتر یا محیط کاری نشسته سپری می‌کنید، صندلی و دیگر وسایلی که استفاده می‌کنید باید به طور صحیح طراحی و در مکان مناسب قرار گرفته باشند تا از فشار اضافی بر زانوها جلوگیری شود.
راهکارهایی برای پیشگیری از زانو درد هنگام نشستن و برخاستن
اگرچه درمانهای مختلفی برای زانو درد وجود دارد، اما بهترین راه‌حل همیشه پیشگیری است. با انجام چندین اقدام ساده می‌توانید از بروز زانو درد جلوگیری کرده و سلامت زانوهای خود را حفظ کنید.
۱. حفظ وزن مناسب: یکی از بهترین راه‌ها برای کاهش فشار روی زانوها، حفظ وزن مناسب بدن است. اضافه وزن میتواند فشار زیادی به مفاصل زانو وارد کند و خطر بروز زانو درد را افزایش دهد. با کنترل وزن و داشتن یک رژیم غذایی سالم، می‌توانید زانوهای خود را سالم نگه دارید.
۲. اجتناب از نشستن طولانی مدت: نشستن طولانی‌مدت به‌ویژه در حالت‌هایی که زانوها خم هستند، میتواند باعث سفتی و درد در زانوها شود. سعی کنید هر ۳۰ دقیقه بلند شوید و کمی حرکت کنید تا از تجمع فشار روی زانو جلوگیری شود.
۳. ورزش منظم: ورزش‌های منظم و مناسب میتواند به تقویت عضلات اطراف زانو کمک کرده و از بروز درد جلوگیری کند. سعی کنید از ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، شنا و دوچرخه‌سواری که فشار کمتری به زانوها وارد می‌کنند، استفاده کنید.
۴. استفاده از کفش مناسب: کفش‌های مناسب و راحت با کفی‌های خوب می‌توانند از زانوها حمایت کنند و فشار روی آنها را کاهش دهند. اجتناب از کفش‌های پاشنه‌بلند و استفاده از کفش‌های طبی میتواند به کاهش زانو درد کمک کند.
۵. تقویت عضلات اطراف زانو: همان‌طور که قبلاً اشاره شد، تقویت عضلات اطراف زانو، به‌ویژه عضلات چهارسر ران و همسترینگ، میتواند به حمایت از زانو کمک کرده و درد را کاهش دهد. تمرینات ورزشی منظم که این عضلات را هدف قرار می‌دهند، میتواند خطر بروز زانو درد را کاهش دهد.
