در دنیای مکمل‌های طبیعی، کمتر ترکیبی به اندازه متیل سولفونیل متان (MSM) توجه افراد مبتلا به دردهای مفصلی، آرتروز و ورزشکاران را به خود جلب کرده است. این ترکیب طبیعی گوگرددار، که در غذاهای تازه و بدن انسان نیز یافت می‌شود، به عنوان یک ماده ضدالتهاب قوی و یکی از بلوک‌های سازنده اصلی غضروف، کلاژن و کراتین شناخته می‌شود. به همین دلیل، کاربردهای آن فراتر از تسکین درد زانو و کمر است و به سلامت پوست، مو و ناخن‌ها نیز گسترش می‌یابد.
اما آیا MSM واقعاً می‌تواند جایگزین داروهای شیمیایی شود؟ دوز مؤثر آن چقدر است و چه کسانی باید در مصرف آن احتیاط کنند؟ این مقاله از مجله طبی به صورت جامع و بر اساس شواهد علمی، به تمام سوالات شما درباره این مکمل پرکاربرد پاسخ می‌دهد؛ از نحوه مصرف صحیح و عوارض جانبی احتمالی گرفته تا مقایسه آن با سایر مکمل‌ها و معرفی بهترین جایگزین‌های درمانی برای کسانی که به دنبال راهی بدون نیاز به مصرف قرص هستند.
قرص MSM چیست و چه کاربردهایی دارد؟
متیل‌سولفونیل‌متان (Methylsulfonylmethane) یا به‌اختصار MSM، یک ترکیب طبیعی گوگرددار است که در بدن انسان، غذاهای تازه (مثل میوه و سبزیجات)، شیر، دانه‌ها و گوشت نیز به‌صورت طبیعی یافت می‌شود. این ماده به‌طور سنتی به عنوان مکملی برای کاهش التهاب، درد مفاصل و کمک به بازسازی بافت‌های پیوندی و غضروفی مصرف می‌شود.
MSM برای چه دردهایی کاربرد دارد؟ این مکمل بیشتر برای درمان مشکلات زیر استفاده می‌شود:
تسکین درد مزمن بدون عوارض داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)
MSM برای چه کسانی مفید است؟
اگر یکی از شرایط زیر را دارید، ممکن است قرص MSM برایتان مفید باشد:
1. افرادی با آرتروز زانو یا مفاصل دردناک
اگر هنگام راه‌رفتن، بلند شدن از روی صندلی یا بالا رفتن از پله‌ها احساس درد و خشکی در زانو دارید، MSM می‌تواند به کاهش التهاب مفصل، بازسازی غضروف و تسکین درد آرتروز زانو کمک کند. مقاله مرتبط: علت زانو درد هنگام نشستن و برخاستن
2. ورزشکاران حرفه‌ای یا بدنسازان
افرادی که به‌طور مداوم درگیر تمرینات قدرتی یا هوازی هستند و با درد عضلانی پس از تمرین (DOMS) مواجه می‌شوند، از MSM برای کاهش التهاب عضلات و بازیابی سریع‌تر استفاده می‌کنند.
3. افراد دچار کمردرد مزمن یا سیاتیک
MSM می‌تواند در کاهش التهاب عصب سیاتیک و دردهای ناشی از فتق دیسک یا اسپاسم عضلانی پایین کمر مؤثر باشد.
4. سالمندان با مشکلات مفصلی و استخوانی
با افزایش سن، خشکی مفاصل، آرتروز و پوکی استخوان شایع‌تر می‌شود. MSM با خاصیت آنتی‌اکسیدانی خود در کاهش این علائم مؤثر است و می‌تواند جایگزین داروهای سنگین شود.
5. افرادی با مشکلات پوستی یا ریزش مو
به دلیل نقش MSM در تولید کراتین و کلاژن، برخی آن را برای تقویت مو، افزایش شفافیت پوست و تقویت ناخن‌ها نیز مصرف می‌کنند.
طریقه مصرف قرص متیل سولفونیل متان چگونه است؟
یکی از پرتکرارترین سؤالات کاربران این است که “قرص متیل‌سولفونیل‌متان را چطور مصرف کنیم که بیشترین اثر را داشته باشد؟” در ادامه، پاسخ علمی و کاربردی به این سؤال ارائه شده است:
دوز استاندارد مصرف روزانه چقدر است؟
برای بزرگسالان، معمولاً دوز ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ میلی‌گرم در روز پیشنهاد می‌شود. این مقدار می‌تواند بسته به نوع درد یا بیماری، شرایط جسمانی فرد و توصیه پزشک تنظیم شود.
برای آرتروز زانو و درد مفاصل، دوز مؤثر اغلب ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی‌گرم در روز است.
بیشتر بخوانید: قرص گاباپنتین؛ مسکن دردهای عصبی یا دارویی پرخطر؟
چند بار در روز باید مصرف شود؟
دوز کل روزانه را می‌توان به دو یا سه وعده تقسیم کرد تا بهتر جذب شود و احتمال بروز عوارض گوارشی نیز کاهش یابد.
آیا قرص متیل‌سولفونیل‌متان را باید با غذا خورد؟
بله. توصیه می‌شود برای جلوگیری از ناراحتی معده، مکمل را همراه با وعده غذایی مصرف کنید. در صورت مصرف ناشتا، احتمال ایجاد تهوع یا ناراحتی گوارشی وجود دارد.
مدت‌زمان لازم برای اثرگذاری چقدر است؟
اثرگذاری متیل‌سولفونیل‌متان معمولاً تدریجی است. برخی افراد پس از ۲ تا ۳ هفته مصرف منظم، بهبودهایی در کاهش التهاب و درد مفاصل مشاهده می‌کنند. برای اثرات کامل، حداقل ۶ تا ۱۲ هفته مصرف مداوم توصیه می‌شود.
عوارض قرص متیل‌سولفونیل‌متان چیست؟
آیا قرص متیل‌سولفونیل‌متان بی‌خطر است؟ این مکمل اگرچه اغلب ایمن در نظر گرفته می‌شود، اما ممکن است در برخی افراد عوارضی ایجاد کند. در ادامه، تمام موارد مهم را پوشش می‌دهیم:
عوارض شایع و نسبتاً خفیف:
ناراحتی معده یا حالت تهوع
نفخ یا گاز
سردرد
احساس خستگی یا خواب‌آلودگی
طعم ناخوشایند در دهان
این عوارض معمولاً با کاهش دوز یا مصرف همراه با غذا کاهش می‌یابند. مقاله پیشنهادی: قرص کلونازپام؛ از درمان اضطراب و تشنج تا خطر وابستگی
عوارض نادر اما قابل توجه:
واکنش‌های آلرژیک مانند کهیر، خارش یا تورم (بویژه در افراد حساس به گوگرد)
اسهال شدید یا دل‌پیچه
اختلال خواب یا بی‌خوابی در برخی افراد حساس
سوال پرتکرار:
آیا متیل‌سولفونیل‌متان باعث افزایش فشار خون یا ریزش مو می‌شود؟ تا امروز، هیچ شواهد علمی معتبری مبنی بر افزایش فشار خون یا ریزش مو توسط متیل‌سولفونیل‌متان گزارش نشده است. برعکس، برخی مطالعات نشان داده‌اند که این مکمل در تقویت رشد مو و سلامت پوست هم مؤثر است.
موارد منع مصرف قرص متیل سولفونیل متان
چه کسانی نباید از متیل‌سولفونیل‌متان استفاده کنند؟
گرچه متیل‌سولفونیل‌متان یک مکمل طبیعی و نسبتاً بی‌خطر است، اما در برخی شرایط ممکن است مصرف آن توصیه نشود یا نیاز به احتیاط ویژه داشته باشد:
۱. افراد با حساسیت به ترکیبات گوگرد
افرادی که به ترکیبات حاوی گوگرد حساسیت دارند ممکن است پس از مصرف دچار خارش، التهاب، کهیر یا سایر واکنش‌های آلرژیک شوند.
۲. زنان باردار و شیرده
مطالعات کافی درباره ایمنی متیل‌سولفونیل‌متان در دوران بارداری و شیردهی وجود ندارد؛ بنابراین، توصیه می‌شود تنها با تأیید پزشک در این دوران استفاده شود. مقاله مرتبط: علت کمر درد در بارداری
۳. افراد با سابقه بیماری‌های کبدی یا کلیوی
چون متیل‌سولفونیل‌متان از طریق کبد متابولیزه و توسط کلیه دفع می‌شود، افراد با عملکرد ضعیف این اندام‌ها باید پیش از مصرف با پزشک مشورت کنند.
۴. کودکان و نوجوانان
در بیشتر منابع، مصرف این مکمل برای افراد زیر ۱۸ سال بدون نظارت پزشک توصیه نمی‌شود.
تداخلات دارویی متیل‌سولفونیل‌متان
آیا مصرف متیل‌سولفونیل‌متان با داروهای دیگر تداخل دارد؟ متیل‌سولفونیل‌متان به‌طور کلی مکملی ایمن است و تداخل جدی شناخته‌شده‌ای با داروهای پرمصرف ندارد، اما در برخی موارد احتیاط لازم است:
تداخل‌های احتمالی:
داروهای رقیق‌کننده خون (مثل وارفارین، آسپرین، هپارین): متیل‌سولفونیل‌متان ممکن است اثر ضدانعقادی خفیف داشته باشد؛ ترکیب همزمان با این داروها می‌تواند خطر خونریزی را کمی افزایش دهد.
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن یا دیکلوفناک: اغلب با هدف تقویت اثر ضدالتهاب همراه با متیل‌سولفونیل‌متان تجویز می‌شوند، اما باید مراقب عوارض گوارشی بود.
داروهای مدر (دیورتیک‌ها): در مصرف طولانی‌مدت، ممکن است تعادل الکترولیتی بدن را تحت تأثیر قرار دهد.
تأمین گوگرد مورد نیاز برای ساخت کراتین (پروتئین اصلی مو)
کمک به ضخیم شدن مو و جلوگیری از شکنندگی
در برخی منابع، استفاده‌ی موضعی در سرم‌های رشد مو نیز گزارش شده است
پوست:
تقویت کلاژن‌سازی و بهبود خاصیت کشسانی پوست
کاهش التهاب‌های پوستی خفیف مثل روزاسه یا آکنه
شفافیت و لطافت بیشتر پوست در مصرف بلندمدت
متیل سولفونیل متان برای درد زانو، آرتروز و دیسک کمر
آیا متیل سولفونیل متان واقعاً در کاهش دردهای مفصلی مؤثر است؟
بله. یکی از اصلی‌ترین کاربردهای این مکمل، کمک به بهبود دردهای اسکلتی-عضلانی است، به‌ویژه در موارد مزمن. در ادامه بررسی می‌کنیم که دقیقاً چه اثراتی دارد:
برای آرتروز و زانو درد:
کاهش التهاب مفصلی: متیل‌سولفونیل‌متان به‌طور طبیعی التهاب را مهار می‌کند و در کاهش دردهای ناشی از آرتروز به‌ویژه در زانو مؤثر است.
بهبود انعطاف‌پذیری مفصل: در مطالعات بالینی مشخص شده افرادی که به مدت ۱۲ هفته این مکمل را مصرف کردند، انعطاف و تحرک بهتری در مفاصل زانو داشته‌اند.
کاهش نیاز به مسکن‌های شیمیایی: به دلیل اثر ضدالتهابی و تسکین‌دهنده، برخی افراد با مصرف منظم متیل‌سولفونیل‌متان، وابستگی‌شان به NSAIDها کاهش پیدا کرده است.
برای دیسک کمر:
با کاهش التهاب در اطراف ریشه‌های عصبی و تقویت عضلات پشتیبان ستون فقرات، می‌تواند به کاهش درد و اسپاسم عضلات کمر کمک کند.
اگرچه جایگزین درمان اصلی دیسک نیست، اما در کنار فیزیوتراپی و سایر داروها می‌تواند روند بهبود را تسریع کند.
متیل سولفونیل متان برای زنان باردار، شیرده و کودکان
آیا استفاده از قرص متیل سولفونیل متان در بارداری و برای کودکان بی‌خطر است؟
برای کودکان:
هنوز مطالعات کافی در کودکان زیر ۱۸ سال وجود ندارد.
بنابراین، استفاده از این مکمل در سنین پایین باید فقط با نظر پزشک متخصص اطفال انجام شود.
برای زنان باردار:
متیل سولفونیل متان جزو ترکیباتی است که ایمنی آن در بارداری به‌طور کامل اثبات نشده است.
در صورت لزوم، تنها تحت نظر پزشک و در صورت نبود جایگزین بهتر باید مصرف شود.
برای زنان شیرده:
داده‌های کافی درباره ترشح آن در شیر مادر و تأثیر بر نوزاد وجود ندارد.
لذا توصیه عمومی این است که در دوران شیردهی از مصرف خودسرانه متیل‌سولفونیل‌متان پرهیز شود.
نتیجه نهایی:
در این گروه‌ها، به‌ویژه زنان باردار و شیرده، همیشه اولویت با مشورت پزشکی است. در غیر این‌صورت، بهتر است به جای مکمل‌های ناشناخته، از رژیم غذایی حاوی گوگرد (مثل سیر، پیاز، تخم‌مرغ) بهره بگیرند.
طریقه مصرف قرص متیل‌سولفونیل‌متان
دوز مصرف MSM چقدر است و چگونه باید مصرف شود؟
میزان مصرف متیل سولفونیل متان (MSM) بسته به هدف درمانی، سن، وزن، و وضعیت سلامت عمومی فرد متفاوت است. با این حال، دوزهای پیشنهادی رایج بر اساس منابع معتبر به شکل زیر است:
دوز رایج برای بزرگسالان:
مقدار معمول: ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ میلی‌گرم در روز (در یک یا دو نوبت)
شروع درمان: معمولاً با دوز کم (۵۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی‌گرم در روز) شروع می‌شود و به تدریج افزایش می‌یابد.
حداکثر دوز ایمن: تا ۴۰۰۰ میلی‌گرم در روز در مطالعات انسانی ایمن گزارش شده است.
بهترین زمان مصرف:
همراه با وعده غذایی برای کاهش احتمال ناراحتی گوارشی.
اگر دو بار در روز مصرف شود، بهتر است صبح و شب (مثلاً همراه صبحانه و شام) باشد.
معمولاً برای اثرگذاری روی مفاصل، پوست یا مو، به حداقل ۴ تا ۱۲ هفته زمان نیاز است.
مصرف بلندمدت آن در دوزهای استاندارد، طبق مطالعات ایمن است.
اشکال مختلف متیل‌سولفونیل‌متان و مقایسه آن‌ها
آیا MSM فقط به صورت قرص عرضه می‌شود؟ انواع مختلف آن کدام‌اند؟
متیل سولفونیل متان در شکل‌های مختلف دارویی و مکملی در بازار وجود دارد. در این بخش، تفاوت‌ها و موارد مصرف هر نوع را بررسی می‌کنیم:
۱. قرص یا کپسول MSM
رایج‌ترین شکل مصرفی برای درد مفاصل، آرتروز، پوست، مو و التهاب.
دوزبندی مشخص دارد (معمولاً ۵۰۰ یا ۱۰۰۰ میلی‌گرمی).
مناسب برای مصرف روزانه و کنترل‌شده.
۲. پودر MSM
معمولاً برای افرادی که دوزهای بالاتر نیاز دارند یا بلع قرص برایشان سخت است.
قابل حل در آب یا آبمیوه و بی‌بو/بی‌مزه.
جذب سریع‌تری نسبت به قرص دارد، اما دوزبندی آن دقیق‌تر نیاز به اندازه‌گیری دارد.
۳. پماد یا ژل موضعی MSM
برای دردهای موضعی مفاصل یا عضلات (مثل زانو یا کمر). شما می‌توانید از پماد آرنیکا نیز استفاده کنید.
اثرگذاری موضعی و سریع‌تری دارد اما جایگزین شکل خوراکی نیست.
برای افراد حساس به مصرف خوراکی مناسب است.
۴. MSM ترکیبی با سایر مکمل‌ها
گاهی با گلوکزامین و کندرویتین ترکیب می‌شود برای درمان آرتروز.
در برخی مکمل‌ها با بیوتین یا کلاژن ترکیب می‌شود برای تقویت پوست و مو.
عوارض قرص متیل‌سولفونیل‌متان و هشدارهای مصرف
آیا MSM عوارض دارد؟ چه کسانی نباید از آن استفاده کنند؟
اگرچه متیل سولفونیل متان به‌طور کلی به‌عنوان یک مکمل بی‌خطر شناخته می‌شود، اما ممکن است در برخی افراد عوارضی ایجاد کند یا مصرف آن منع شده باشد:
عوارض شایع (نادر اما ممکن):
تهوع یا معده‌درد خفیف
اسهال یا نفخ شکم
سردرد یا خستگی
حساسیت پوستی (در مصرف موضعی)
این عوارض معمولاً در ابتدای مصرف و با دوزهای بالا ظاهر می‌شوند و در صورت کاهش دوز، قابل کنترل هستند.
موارد منع مصرف یا احتیاط:
زنان باردار و شیرده (تا زمان بررسی بیشتر مطالعات، باید با مشورت پزشک باشد)
کودکان زیر ۱۸ سال
افراد با آلرژی به ترکیبات حاوی گوگرد
افرادی که داروهای رقیق‌کننده خون یا ضدالتهاب‌های قوی مصرف می‌کنند
همیشه قبل از مصرف مکمل MSM، در صورت داشتن بیماری زمینه‌ای یا مصرف داروهای خاص، با پزشک مشورت کنید.
MSM را با چه داروهایی نباید همزمان مصرف کرد؟
آیا متیل سولفونیل متان با داروهای دیگر تداخل دارد؟
اگرچه MSM نسبتاً ایمن است، اما ممکن است با برخی داروها یا مکمل‌ها تداخل داشته باشد یا اثر آن‌ها را تقویت یا تضعیف کند:
داروهای دارای تداخل احتمالی:
رقیق‌کننده‌های خون (مثل وارفارین، آسپرین با دوز بالا) MSM ممکن است خاصیت رقیق‌کنندگی خون را افزایش دهد و خطر خونریزی را بالا ببرد.
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مصرف همزمان می‌تواند اثرگذاری را افزایش دهد، اما احتمال عوارض گوارشی بیشتر می‌شود.
داروهای کبدی یا کلیوی حساس در بیماری‌های پیشرفته کبد یا کلیه باید با احتیاط بیشتری مصرف شود.
نکته مهم:
مصرف همزمان MSM با ویتامین C یا مکمل‌های آنتی‌اکسیدانی مفید است و جذب MSM را بهبود می‌بخشد.
مقایسه متیل سولفونیل متان با سایر مکمل‌های ضد التهاب و مفصلی
MSM بهتر است یا گلوکزامین؟ کندرویتین چطور؟ کدام یک برای مفاصل مؤثرتر است؟
متیل سولفونیل متان یکی از محبوب‌ترین مکمل‌ها برای تسکین درد مفاصل است، اما اغلب در کنار یا در مقایسه با سایر مکمل‌ها قرار می‌گیرد. در این بخش، مقایسه‌ای علمی و کاربردی انجام داده‌ایم:
مکمل
عملکرد اصلی
شروع اثر
عوارض
بهترین کاربرد
متیل سولفونیل متان (MSM)
کاهش التهاب، بهبود حرکت مفصل
۲ تا ۴ هفته
بسیار کم
درد مفصل، آرتروز، دیسک کمر
گلوکزامین
بازسازی غضروف
۴ تا ۸ هفته
معده درد در برخی افراد
آرتروز زانو و مفاصل تخریب‌شده
کندرویتین
حفظ رطوبت مفصل و کاهش ساییدگی
۴ تا ۶ هفته
نفخ، حالت تهوع
مکمل گلوکزامین برای آرتروز
کلاژن هیدرولیزشده
تقویت ساختار مفاصل و پوست
۸ تا ۱۲ هفته
بسیار کم
درد مفصل همراه با مشکلات پوست و مو
زردچوبه (کورکومین)
ضد التهاب طبیعی
۲ هفته
خطر تداخل با داروهای رقیق‌کننده
التهاب عمومی، مفصل و گوارش
اگر دنبال شروع سریع تأثیر و کمترین عوارض هستید، متیل سولفونیل متان انتخاب مناسب‌تری است.
بهترین جایگزین بدون عوارض؛ زانوبند زاپیامکس و کمربند پلاتینر
اگر نمی‌خواهید مکمل بخورید، راه‌حل موضعی، ایمن و اثربخش چیست؟
اگر از مصرف مکمل‌هایی مانند MSM خسته شده‌اید، یا نمی‌خواهید بدنتان را درگیر داروهای طولانی‌مدت کنید، راه‌حل‌های موضعی، پیشرفته و بدون عارضه‌ای وجود دارند که اثر مشابه یا حتی سریع‌تری دارند:
زانوبند زاپیامکس
زاپیامکس مناسب برای افرادی که زانودرد ناشی از آرتروز، التهاب یا خشکی مفصل دارند.
ترکیبی از امواج اولتراسوند، گرمای مادون‌قرمز و تکنولوژی کلاک‌پالس
بدون نیاز به مصرف دارو، فقط در حالت استراحت روی زانو بسته می‌شود.
افزایش خون‌رسانی و کاهش التهاب در همان جلسات ابتدایی.
کمربند پلاتینر
مخصوص دردهای مزمن یا حاد کمر، فتق دیسک، سیاتیک و حتی ضعف عضلانی.
از همان تکنولوژی سه‌گانه پیشرفته استفاده می‌کند (اولتراسوند + مادون‌قرمز + کلاک‌پالس).
در زمان استراحت به برق متصل می‌شود و باعث تسکین و بهبود متمرکز ناحیه کمر می‌شود.
بدون عوارض گوارشی یا کبدی، برخلاف مکمل‌ها و قرص‌ها.
اگر به دنبال درمان موثر بدون وابستگی دارویی، بی‌خطر برای کبد، مناسب برای سنین بالا هستید، این دو دستگاه بهترین انتخاب‌اند.
توصیه نهایی
اگر با مشکلاتی مانند آرتروز، درد مفاصل، خشکی زانو یا حتی دیسک کمر دست‌وپنجه نرم می‌کنید و به دنبال یک راه‌حل نسبتاً بی‌خطر و مؤثر هستید، متیل سولفونیل متان می‌تواند انتخاب خوبی باشد. اما به‌شرطی که:
منظم و با دوز مناسب مصرف شود؛
با مکمل‌های مفید دیگر مانند ویتامین C یا گلوکزامین ترکیب شود؛
و حتماً از برندهای معتبر استفاده شود.
در عین حال، اگر به هر دلیلی نمی‌خواهید وارد مسیر مکمل‌های خوراکی شوید، راهکارهای فیزیوتراپی خانگی مانند زانوبند زاپیامکس و کمربند پلاتینر می‌توانند راهی ایمن و بسیار مؤثر برای شما باشند—بدون فشار به معده، کبد یا کلیه‌ها.
نتیجه‌گیری
متیل سولفونیل متان یک مکمل طبیعی و قدرتمند برای کاهش التهاب، بهبود عملکرد مفاصل و تسکین دردهای مزمن است. این ترکیب به‌خوبی در کنار سایر درمان‌ها (دارویی یا فیزیوتراپی) قابل استفاده است و در بسیاری از مطالعات نیز اثرات مثبت آن تأیید شده‌اند. با این حال، مصرف آن باید آگاهانه، منظم و مطابق با شرایط جسمی شما باشد.
سؤالات پرتکرار شما
1. متیل سولفونیل متان چیست و به چه دردی می‌خورد؟
مکملی ضد التهاب و آنتی‌اکسیدانی است که در درمان درد مفاصل، آرتروز، خشکی غضروف و دیسک کاربرد دارد.
2. چند وقت باید MSM بخوریم تا اثرش را ببینیم؟
حدود ۲ تا ۴ هفته مصرف منظم برای شروع اثر کافی است؛ اثرات کامل معمولاً بعد از ۶ تا ۸ هفته ظاهر می‌شوند.
3. آیا MSM عوارض دارد؟
در دوزهای استاندارد عوارض کمی دارد؛ ممکن است باعث نفخ، تهوع یا سردرد شود، ولی اغلب افراد آن را به‌خوبی تحمل می‌کنند.
4. MSM برای زانودرد بهتر است یا گلوکزامین؟
MSM سریع‌تر اثر می‌گذارد و برای کاهش التهاب بهتر است؛ گلوکزامین برای بازسازی غضروف‌ها مفیدتر است. ترکیب این دو بهترین نتیجه را می‌دهد.
5. آیا می‌توان MSM را با زاپیامکس یا پلاتینر استفاده کرد؟
بله. این ترکیب می‌تواند اثر هم‌افزایی داشته باشد، چون MSM از درون بدن به مفصل کمک می‌کند و زاپیامکس/پلاتینر از بیرون درد را هدف می‌گیرند.
